Şirketler koronavirüs salgını nedeniyle mücbir durum ilan etmeyi değerlendiriyor Çin'de devam eden koronavirüs salgınında ölü sayısı 1,000'i, vaka sayısı da 42,000'i aştı. Çin dışında 24 ülkede toplamda 319 vaka görülmüş durumda.
MÜCBİR DURUM NEDİR?
Mücbir durum ticari anlaşmalarda tarafların iradeleri ve kontrolleri dışındaki gelişmeler nedeniyle anlaşmayı tek taraflı veya çift taraflı olarak fesh edebilmelerine olanak sağlayan maddedir.
Bu olayın öngörülemez olması ve anlaşmanın taraflarının eylemleri nedeniyle gerçekleşmiyor olması gerekmektedir. Mücbir durum ilan etmek tarafları sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmemenin cezalarına karşı yasal olarak koruma altına alabilir.
KORONAVİRÜS SALGINI MÜCBİR BİR SEBEP MİDİR?
Hukukçular koronavirüs salgınının büyük ihtimalle mücbir sebep olarak değerlendirilebileceğini ancak fors majör ilan eden şirketlerin kontrattan doğan şartları yerine getirmelerinin mümkün olmadığını ispat etmeleri gerekeceğini söylüyorlar. Çin ile ticaret yapan ABD'li şirketlere danışmanlık yapan avukat John Scannapieco kontrat koşullarını yerine getirmenin daha uzun süre alması ya da masraflı hale gelmesinin fors majör ilanı için yeterli olmayacağını belirtti. Scannapieco, koronavirüs şirketlere "fors majör ilan etmek
için açık bir çek vermiyor" dedi.
MÜCBİR DURUM NASIL İLAN EDİLİR?
ABD'li avukat Vanessa Miller uluslararası ticaret anlaşmalarında tarafların kendi kontrolleri dışında gelişen olaylar nedeniyle anlaşma koşullarını yerine getiremeyecekleri durumlar için maddeler eklediklerini söyledi. Miller bu maddelerin bazen başka anlaşmalardan
"kopyala-yapıştır" yapıldığını ve "olması gerektiği kadar dikkatle incelenmediklerini" söyledi.
Miller hastalıkların çoğunlukla mücbir sebep olarak görülmediğini ancak öngörülemeyen durumların ya da "hükümetlerin tasarruflarının" zaman zaman mücbir sebep olarak gösterildiğini belirtti.
Miller, salgının ortaya çıkmasının akabinde Çinli yetkililerin tecrit ilan ettiğine ve fabrikaları kapattığına dikkat çekerek bu durumun "hükümet tasarrufu" olarak ele alınabileceğini ve bazı şirketlerin mücbir durum ilan edebileceğini söyledi.
MÜCBİR DURUM HALİNDE NE OLACAĞINA KİM KARAR VERİYOR?
Uluslararası ticaret anlaşmalarında genellikle anlaşmazlık durumunda hangi mahkemeye ya da tahkim kurumuna başvurulacağı belirtilir. Scannapieco Çin ile ticaret yapan firmaların anlaşmazlık durumunda dava başlatmak yerine ve müzakereye giderek daha iyi sonuçlar alabileceklerini söylüyor.
ŞU ANA KADAR MÜCBİR DURUM İLAN EDEN ŞİRKET OLDU MU?
Kaynaklar Çin'in en büyük sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatçısı China National Offshore Oil Corp'un (CNOOC) 6 Şubat tarihinde mücbir durum ilan ettiğini ancak koronavirüsün doğrudan sebep olarak gösterilmediğini söyledi.
Çinli bir uluslararası ticaret tanıtım ajansı koronavirüsün uluslararası ticaretlerine zarar verdiği şirketlere mücbir sebep sertifikası vereceğini söylemişti. Hangi şirketlerin etkilendiği ya da herhangi bir talep gelip gelmediği ise açıklanmadı. Hukukçular bu sertifikların önem taşıdığını ancak müzakere ve hatta dava ihtimalini ortadan kaldırmadığını söylüyorlar.