Güncelleme : 11.10.2014 Cuma 14:03
Panik atağı ne kadar sürer? Lehman sonrasının dev boğa pazarı bitti mi? Bence dünya borsalarında boğa pazarı bitmedi, ama Ekim boyunca sürecek bir Büyük Düzeltme mümkün. Terminolojiyi anlatayım.
Zirveden dibe %20’den fazla değer kaybı borsanın ayı pazarına girdiğini işaret ederken, %10-20 arası değer kayıpları ise “düzeltme” olarak nitelendiriliyor.
Cuma günü önde gelen dünya borsalarında kan banyosu devam etti. S&P500 ve MSCI Dünya Hisse Endeksi bu hafta sırası ile %3.1 ve %2.7 değer yitirdi. Dünya borsalarında bir haftada 3.5 trilyon dolar servet eridi gitti. Araştırma şirketi EPFR verilerine göre yatırımcılar tüm riskli varlıklardan kaçarak Likit Fonlara 47 milyar dolar para soktular. Dünya borsaları için risk göstergesi sayılan VIX ise Cuma günü %13 daha zıplayarak 21.24 ile hem bu yılın zirvesine yaklaştı, hem de uzun vadeli ortalaması olan 20’nin üstüne çıktı.
Panik atağı ne kadar sürer? Lehman sonrasının dev boğa pazarı bitti mi? Bence dünya borsalarında boğa pazarı bitmedi, ama Ekim boyunca sürecek bir Büyük Düzeltme mümkün. Terminolojiyi anlatayım. Zirveden dibe %20’den fazla değer kaybı borsanın ayı pazarına girdiğini işaret ederken, %10-20 arası değer kayıpları ise “düzeltme” olarak nitelendiriliyor.
Satış dalgasını başlatan IMF’den gelen karanlık kehanetler oldu. Fon, 2014 ve 2015 büyüme tahminlerini aşağı yönde revize ederken, Euro-bölgesi’nde (EB) resesyon ve enflasyon riskini %40 olarak saptadı. Başkan Lagarde ilerleyen yıllarda dünyanın ”yeni vasat” adını taktığı düşük büyüme ortamında kalacağını öngörerek korkuları derinleştirdi. Petrol fiyatlarında düşüş, Çin’in gittikçe yavaşlaması ve aşağıda anlatacağım gibi Fed ve AMB’ın para politikasında atacağı adımlar hususunda kafa karışıklığı da satış dalgasına katkıda bulundu.
Fed’den başlayalım. FOMC tutanakları ve bu ay ik kez yayınlanan analiz.com/forex/dolara-fed-darbesi-h556.html">Emek Pazarı Talep Endeksi’nin düşük çıkması ay sonunda yapılacak toplantıda “uzun süre düşük faiz” ifadesinin metinden çıkmayacağını anımsatıyor. Ama, FOMC’nin güçlü dolar ve dünyadaki duraksamanın ekonomiye fren yaptıracağı görüşüne fazla destek yok. Aksine, gerileyen kredi faizleri ve hızlanan istihdamın ekonomide büyümeyi %3 veya daha hızlı bir tempoda tutması mümkün. Öte yanda, güçlü doların emtia pazarında çöküşle birleşerek enflasyonu baskılaması mümkün. Yatırımcılar Fed’in bu zıt rüzgarların ortasında nasıl davranacağını bilmiyor, guvernörlerden gelen çelişkili açıklamalar da belirsizliği yükseltiyor.
AMB cephesinde ise Draghi’nin en az IMF kadar resesyon-deflasyon belasından korktuğu anlaşıldı. Başkan VIDIMIK alımları yanında DİBS de satın alarak dört-dörtlük bir QE başlatmak istiyor, ama Berlin isyanda. AMB’nın derinleşen durgunluğa karşı yeterince ilacı olmadığı kaygısı bu hafta Euro Bölgesi borsalarında çok ağır kayıplar getirdi.
Şimdi geleceğe bakalım. Geçmişte bu tür panik atakları çok kısa sürdü, çünkü G-3 merkez bankalarının hemen devreye gireceği algısı ile önce F/X ve kredi pazarında, sonra da borsalarda alımlar yapıldı. Bu kez, Fed ve AMB’nın yardıma koşmayacağı, koşsa da artık para basmanın ekonomileri ayakta tutamayacı kaygısı var ki, satışların bir süre daha devam edeceğini düşündürüyor.
Dünya ekonomisi IMF’nin tarif ettiği kadar kötü durumda değil, her ay ekonomik faaliyetin gücünü ölçen JP Morgan Global ve HSBC Gelişmekte Olan Ülke (GOÜ) PMI Endeksleri yaz aylarında aktivitenin orta karar bir tempoda yatay seyrettiğini raporladı. Çin hükümeti ise Perşembe günü yavaşlamaya karşı seçici bütçe tedbirleri alacağını tekrarladı. BoJ’nin ise yakında ek parasal genişleme yapması mümkün.
Olumsuz tarafta ise ABD dışında yatırımcıyı risk almaya cezbedecek “seksi hikayeler” yok. Tüm dünyada şirket karlarının yavaşladığı gözlemi var, ayrıca bir çok GOÜ’de jeo-politik riskler ve iç politik çatışmalar manzarayı bozuyor. En son olarak ise oynaklığını yükselmesi ve IMF’den gelen özel sektör bono-tahvil pazarında köpük oluştuğu uyarısı ile kaldıraçlı pozisyonların cazibesi çok azaldı.
Bu karamsarlığın dağılması için önce Fed’in ay sonunda yapacağı toplantıda para politikasında belirsizliği ortadan kaldıracak adımlar atması, ardından ise dünya ekonomisi veya belli başlı ülkelerden gelecek verilerin iyileşmesi gerekecek. En sonunda ise S&P500 dışında F/K’lar oldukça düşük, satışların sürmesi kelepir arayan uzun vadeli fonları mala sokacaktır. Bu düzeltmenin MSCI Dünya Hisse Endeksi bir %5 daha değer kaybedene kadar devam etmesi mümkün. Türkiye gibi riskli görülen piyasalarda ise kayıplar biraz daha fazla olabilir.
Atilla Yesilada
Twitter: @AtillaYesilada1