İngiltere’nin AB’den ayrılmasına sadece günler kala halen AB ile herhangi bir anlaşmaya varılamamış olması bu ülkede yaşayan, çalışan, yatırım yapan yaklaşık 3,6 milyon AB vatandaşının gelecekleri adına endişelenmelerine neden oluyor.
Buna ilaveten AB ülkelerinde yaşayan yaklaşık 1,5 milyon İngiliz vatandaşının haklarının ne olacağı da bilinmiyor. Eğitimleri, sağlık güvenceleri, çalışma hayatları, emeklilikleri Brexit sürecine bağlı olan milyonlarca insan Londra ve Brüksel arasındaki müzakerelerde pazarlık kozu olarak kullanılmaktan rahatsız olduğunu belirtiyor.
Halihazırda İngiltere’de çalışmak ve yaşamak isteyen bir AB vatandaşı serbest dolaşım imkanı sayesinde sadece uçak ya da tren biletini alarak İngiltere’ye taşınabiliyor, ülkenin sağlık, eğitim ve sosyal hizmetlerinden faydalanabiliyor. Bu durum AB’de yaşayan İngiliz vatandaşları için de geçerli. Fakat İngiltere’nin AB’den ayrılmasının ardından bu imkanların sonlanması, İngiltere’nin tıpkı Avustralya gibi göçmenlikte puanlama sistemine geçmesi bekleniyor. Böylece aranan mesleklerde gerekli yeterliliğe ve deneyime sahip olan, dil bilen meslek sahipleri puanlanarak göçmen olarak kabul edilecek.
"AİLELER BİRBİRİNDEN AYRI KALABİLİR"
İngiltere’de yaşayan ve çalışan AB vatandaşlarının haklarını savunmak için faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşu “The 3 Million” kurucularından Maike Bohn, konuya ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Ülkede yaşayan AB vatandaşı sayısının şaibeli olduğunu belirten Bohn, “Bu sayı, Ulusal İstatistik Ofisi’nin (ONS) göç verilerine dayanıyor. Büyük orada hatalı. Örneğin, bu sayının içerisinde kırsal alanda yaşayanlar, 16 yaşında altındaki çocuklar yok. Kimilerine göre AB vatandaşlarının toplam sayısı tahmin edilenin iki katı seviyesinde.” değerlendirmesinde bulundu.
Bohn, “Şu anda İngiltere’de yaşayan AB vatandaşlarının sayısı 3,6 milyon olarak tahmin ediliyor. Fakat örneğin, buna ilaveten AB vatandaşlarının ailelerinde yaklaşık 1,4 milyon AB dışı vatandaş var. O zaman Brexit’ten etkileneceklerin sayısı 5 milyona çıkıyor.” dedi.
Ülkede yaşayan AB vatandaşlarının İçişleri Bakanlığı’na başvurması gerektiğini belirten Bohn, “Başvuruda bulunmayan aileler birbirinden ayrı kalabilir. Birçok insan henüz kayıtlı değil. Bize ‘son tarihe kadar başvurmadıysanız bu sizin sorununuz’ deniyor. Bu çok yeni bir sistem ve daha önce hiç uygulanmadı. Birçok insan hala devletin kendisine yazı göndermesini bekliyor. İngiliz hükümetinin yapabileceği çok şey var. Ama yapmıyorlar. Son tarihe yaklaşılmasına rağmen bu işe yeterli yatırımı yapmıyorlar.” diye konuştu.
Bonn, AB’de yaklaşık 1,5 milyon İngiliz vatandaşının yaşadığını belirterek, onların da mevcut belirsizlik ortamı karşısında endişeli olduğunu belirterek, “Son derece keyifsizler. Kendi hükümetleri onları önemsemiyor. Tek başlarına bırakılmış durumdalar.” ifadelerini kullandı.
AB VATANDAŞLARI İÇİN SERBEST DOLAŞIM SONLANABİLİR
Brexit sürecinde, ülkede yaşayan AB vatandaşlarının başvurması için yeni bir sistem oluşturuldu. Ülkede yaşayan AB vatandaşlarının yerleşim için 31 Aralık 2020 tarihine kadar pasaport ve kimlik bilgileri ile İçişleri Bakanlığı’na başvurması gerekiyor. Bir AB vatandaşının başvurabilmesi için ülkede 2020 sonu itibarıyla beş yıldır yaşıyor olması gerekiyor. 31 Aralık 2020'ye kadar ülkeye giriş yapan ancak beş yıllık süreyi henüz tamamlamamış olanlara ise süre tamamlanana kadar geçici oturum hakkı veriliyor. AB vatandaşlarına oturum izni verilmesi için 3 şart aranıyor; halihazırda İngiltere'de yaşıyor olmaları, hüküm giymemiş olmaları ve kimliklerini kanıtlamaları.
İngiliz hükümeti geçtiğimiz yılın ekim ayında, Brexit sonrası ülkedeki AB vatandaşlarının da diğer bütün yabancı çalışanlarla aynı kurallara tabi olması prensibini oy birliğiyle kabul etmişti.
İngiliz hükümeti ağustos ayında ise Brexit için belirlenen tarih olan 31 Ekim'de, olası bir anlaşmasız ayrılma durumunda, AB vatandaşlarının İngiltere'de yaşamasına ve çalışmasına olanak veren kuralların geçerliliğini yitireceğini açıklamıştı.
BAŞVURMAYAN AB VATANDAŞLARI SINIR DIŞI EDİLEBİLİR
İngiltere İçişleri Bakanı Priti Patel, 9 Ekim tarihinde ülkede yaşayan AB vatandaşları için oluşturulan oturum statüsüne şu anda kadar yaklaşık 2 milyon kişinin başvurduğunu, yaklaşık 1,5 milyon oturum ve çalışma izni verildiğini bildirdi.
Bakanlığın internet sitesinde ise İngiltere’de yaşayan AB vatandaşlarının bir an önce başvurularını yapmaları için tanıtım kampanyalarına önümüzdeki süreçte toplam 4 milyon
sterlin harcanacağı belirtildi.
İngiltere Güvenlik Bakanı Brandon Lewis de Alman Die Welt gazetesine verdiği röportajda, 2020 yılının sonuna kadar oturum izni için başvurmayan AB vatandaşlarının ülkeden sınır dışı edilebileceği uyarısında bulundu.
Öte yandan The Guardian gazetesinde yer alan İngiltere İçişleri Bakanlığı açıklamasında, “2 milyon başvuru elimize ulaştı. Reddetmek için değil, oturum vermek için gerekçe arıyoruz. AB vatandaşlarının başvurmak için 2020 yılının aralık ayına kadar zamanı var. Eğer bu sürede başvurunun yapılamamasına ilişkin makul nedenler var ise başvuru yapma fırsatı tanınacak.” ifadelerine yer verildi.