Güncelleme : 30.06.2014 Cuma 15:46
Türkiye’nin en büyük ikinci ihracat pazarı olan Irak’ta bir süredir yaşanan gelişmeler, bu ülkeye yapılan ihracatı sekteye uğratır mı? ALB Menkul Değerler Analisti Arda Coşar’a göre Türkiye’nin Irak’a yaptığı ihracat, ülkede yaşanan kargaşa ortamı nedeniyle tehdit altında.
ALB Menkul Değerler Analisti Arda Coşar’a göre Irak’taki kargaşa ortamı Türkiye’nin aleyhine. Coşar’ın konuyla ilgili değerlendirmeleri şu şekilde; “Irak ülke olarak Türkiye ihracatı içindeki payı 2004 yılında yüzde 2,9’ken, geçen yıllar içinde hızla yükselerek 2013 yılında 11 milyar 949 milyon dolar ile yüzde 7,9 seviyesine yükseldi ve Türkiye’nin ikinci büyük ihracat pazarı durumuna geldi. 2014 yılı ilk 4 ayda ise Türkiye’nin Irak’a ihracatı geçen sene aynı döneme göre yüzde 13 artarak 4 milyar 60 milyon dolar oldu. Yani Irak’a ihracatımız büyümeye devam ediyor.
Ayrıca Türk inşaat firmaları 2,1 milyar doları 2013’te olmak üzere şu ana kadar 19,5 milyar dolarlık iş aldı. Irak ekonomisine baktığımız zaman son yıllarda hızla büyüdüğünü görüyoruz. 2013 yılında yüzde 8,2 büyüyerek 179 milyar 424 milyon dolar seviyesine ulaşan Irak ekonomisi 2013 yılında 93 milyar 466 milyon dolar ihracat, 65 milyar 987 milyon dolar ithalat yapmıştır. Irak son yıllarda ekonomik büyüme oranı yüzde 5 üzerinde seyir etmek ile beraber ülkede birçok sektörde yetersizlikler bulunduğu için devamlı yeni projelerin hazırlandığı, hızla büyüyen bir pazar. Yaklaşık 32 milyon nüfuslu ülke geçtiğimiz yıl petrol üretiminde İran’ı geride bırakarak OPEC’in ikinci büyük petrol üreticisi durumuna geldi. Türkiye ile ticari ilişkilerine bakıldığında Türkiye’nin ikinci büyük ihracat pazarı olan Irak ile ticaretimiz bölgelere göre fark ediyor. Türkiye’nin yaptığı ihracatın yüzde 60’ı Kuzey Irak Bölgesel yönetimi ile yapılırken, diğer yüzde 40’ı yine Kuzey Irak üzerinden Orta ve Güney bölgelere yapılıyor.”
IŞİD, Türkiye’nin gelecek dönem ihracatını tehdit ediyor
Irak’ta yaşanan olayların, Türkiye’nin bu ülkeyle olan ticari ilişkilerini tehdit ettiğine dikkat çeken Arda Coşar şöyle devam etti: “Haziran ayı içinde Irak’ta gelişen olaylar, Türkiye’nin Irak ile ticaretini tehdit ediyor. IŞİD’ in Irak’ta Kuzeye ve Güneye doğru yayılması, Musul’u ele geçirip Kerkük’ü diğer bir yandan da Güney’de Bağdat’ı tehdit etmesi Türkiye’nin gelecek dönem ihracatını riske atıyor.
Türkiye’nin Irak’a ihracatının yüzde 60’ı Kuzey Irak Bölgesel yönetimine, yüzde 40’ıda yine Kuzey Irak Üzerinden Orta ve Güney Bölgelere yapılmakta. Ayrıca Türk Ürünlerini alan Kuzey Iraklı tüccarlar, bu ürünleri Orta ve Güney bölgelere satmakta, yani yüzde 60’a dâhil olan ticaretin bir kısmı Kuzey Iraklı tüccarlar tarafından orta ve güney illere satılıyor. Irak’taki çatışmalar Irak’ın Orta ve Güney Bölgelerine yaptığı ihracatı tamamen tehdit ettiği gibi, Kuzey Irak ile yapılan ticareti de tehdit etmekte.
Zira iç savaş nedeniyle Kuzey Iraklı tüccarlar, ülkenin iç taraflarına satış yapamamakla beraber alacaklarını da tahsil etmekte zorlanıyor. Bu durum, Kuzey Irak’tan Türk ürünlerine olan talebin azalmasına sebep oluyor. Habur sınır kapısından geçen tırlarda görülen dramatik azalış bu durumu teyit ediyor.”
İhracat yarı yarıya düşebilir
Irak’taki karmaşık ortam nedeniyle bu yıl bu ülkeye yapılan ihracatın yarı yarıya düşebileceğine işaret eden Coşar, “Yılın ilk 4 ayında Irak’a hali hazırda 4 milyar 60 milyon dolar ihracat yapılmış durumda. Geçen sene yıl boyunca 11 milyar 949 milyon dolar ihracat yapılmıştı. Irak’ta mevcut durumun devam etmesi durumunda, bölgeden toplanan verilere göre, yılın kalan 8 ayında ihracatın geçen seneye nazaran yüzde 50 oranında azalması beklenebilir.
Bu durumda 2014 yılı Irak ihracatının 8 milyar dolara gerilemesi, durumun daha da kötüleşmesi IŞİD’ in daha fazla yayılması özellikle Türkiye ile yakın ilişkilerde bulunan Kuzey Irak’la çatışmaya girmesi durumunda ise ihracattan daha fazla kayıplar yaşanması ihracatın 6 milyar dolar azalarak 6 milyar dolara gerilemesi beklenebilir. Her iki farklı senaryoda da Irak’a yapılan ihracatta 4 ila 6 milyar dolar arasında kayıp ön görülmektedir” şeklinde konuştu.