Kısa çalışma ödeneğinden nisan itibarıyla 2,6 milyon kişi yararlandı

AA muhabirinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) 30.  Finansal İstikrar Raporu'ndan derlediği bilgilere göre, uygulanmaya başlandığı  2005'ten Mart 2020'ye kadar yaklaşık 350 bin kişi kısa çalışma ödeneği almaya hak  kazandı.

Bu kişilerin yaklaşık yüzde 35'i bu ödenekten küresel finansal krizin  iş gücü piyasalarını etkilediği 2009'da, yaklaşık yüzde 56'sı da Ağustos 2018  sonrası yaşanan dengelenme sürecinde faydalandı.

İçinde bulunulan dönemde, 27 Nisan 2020 itibarıyla salgın kaynaklı  gerekçelerle kısa çalışma ödeneği için 3 milyonu aşan başvuru yapıldı. Bu  başvurulardan 2 milyon 591 bin kişi için kısa çalışma ödeneğinin yapılması uygun  görüldü. Bu dönemde kısa çalışma ödeneği kapsamındaki İşsizlik Sigortası Fonu'nun  giderleri 723 milyon lira düzeyinde gerçekleşti.

Gelecek dönemde başvuruları olumlu bir şekilde değerlendirilen  çalışanların bu ödenekten yararlanmasıyla salgının iş gücü piyasası üzerindeki  olumsuz etkisi sınırlandırılarak bu durumun finansal istikrarı destekleyici bir  mahiyet kazanacağı değerlendiriliyor.

Ocak-mart döneminde kısa çalışma ödeneğinden 139 bin kişi yararlanmış,  bu kapsamda fonun giderleri 59 milyon lira olmuştu. Geçen yıl ise 227 bin kişiye  kısa çalışma ödeneği yapılmış, fonun giderleri 192 milyon lira düzeyinde  gerçekleşmişti.

FONUN TOPLAM GELİRİ GEÇEN YIL 40,4 MİLYAR LİRA

İşsizlik Sigortası Fonu'nun, geçen yıl toplam geliri 40,4 milyar lira,  toplam gideri 36,5 milyar lira düzeyinde gerçekleşirken, fonda toplam 3,9 milyar  lira artış yaşandı.

Giderlerin yaklaşık yüzde 44'ünü (16 milyar TL) teşvik ve destek  ödemeleri oluşturdu. Diğer giderler dışında kalan Ücret Garanti Fonu ile yarım  çalışma ve kısa çalışma ödenekleri yardımıyla 2019'da aylık ortalamada 24 bin  kişiye destek olundu.

Bu yılın ilk 3 ayına ait gelir ve gider istatistikleri  değerlendirildiğinde, kalemler bazındaki dağılımın önceki yıllara kıyasla  farklılık teşkil etmediği görüldü. Marttan itibaren salgının yerel piyasalar  üzerindeki etkisinin artmasıyla ayın ikinci yarısında kısa çalışma ödeneğinin  Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi kapsamında devreye alınması sonucu gelecek  dönemde bu kalemde bir kırılma gerçekleşmesi bekleniyor.

Nitekim nisan ayında bu ödenekten faydalanan kişi sayısında ciddi bir  artış yaşandı.

TCMB, FONA AİT 20,7 MİLYAR LİRALIK DİBS SATIN ALDI

Bu yılın mart ayından itibaren salgının yayılımının önlenmesi amacıyla  faaliyetine ara veren iş yerlerinin sayısında artış yaşandı. Bu dönemde kısa  çalışma ödeneğine yapılan başvuruların karşılanabilmesi ve takip eden dönemde  beklenen başvurular karşısında doğabilecek likidite ihtiyacının DİBS piyasasında  yaratabileceği olumsuzlukları gidermeye yönelik TCMB tarafından gerekli adım  atıldı.

31 Mart 2020'de koronavirüsün ekonomik ve finansal etkilerine karşı  alınan tedbirler kapsamındaki politika adımına göre, piyasa yapıcı bankalara  geçici bir süre için İşsizlik Sigortası Fonu'ndan satın aldıkları DİBS'leri TCMB  tarafından belirlenen koşullar ve tutarlar dahilinde TCMB'ye satma veya  piyasa yapıcılığı sistemi kapsamında Açık Piyasa İşlemleri çerçevesinde tanınan  likidite imkanını belirli oranlar dahilinde artırma olanakları sağlandı.

Bu sayede, fonun likidite ihtiyacının piyasa işleyişi üzerindeki olası  etkileri sınırlandırılarak finansal istikrarın desteklenmesi amaçlandı.  Bu kapsamda, 28 Nisan itibarıyla piyasa yapıcı bankalar, fondan satın aldıkları  DİBS'leri TCMB'ye satarak toplam 20,7 milyar lira likidite imkanına sahip  oldu.

TCMB'nin DİBS'leri piyasa yapıcılığı sistemi uygulamaları çerçevesinde  satın alması, fonun likidite ihtiyacının piyasa işleyişi üzerindeki olası olumsuz  etkilerini sınırlandırdı.

FONUN MADDİ VE MALİ VARLIĞININ YÜZDE 76,6'SI TAHVİL

İşçi-işveren primleri, devlet katkısı, faiz gelirleri gibi  kaynaklardan beslenen İşsizlik Sigortası Fonu, kapsama giren her türlü ödenek ve  program masraflarını karşılarken, fon kapsamındaki varlıklar da çeşitli  kalemlerde değerlendirildi.

Bu kapsamda vadeli mevduat hesapları ve menkul kıymetler, fonun dönen  varlıkları içerisinde en büyük payı teşkil etti.

Fon varlığının büyük bir kısmını teşkil eden mali duran varlıklar,  kuponlu tahvil şeklindeki DİBS'ler oldu. Bu tahviller, fon tarafından doğrudan  ihale yoluyla veya ikincil piyasadan temin edildi.

Geçen yılın haziran ayı bilançosunda dönen varlıklar yaklaşık 41  milyar lira iken, mali duran varlıklar yaklaşık 89 milyar lira oldu. Ayrıca, bu  yılın nisan sonu itibarıyla fonun maddi ve mali varlığının yüzde 76,6'sı tahvil  ve yüzde 23,4'ü mevduattan oluştu.