Konut satışlarında rekor gelebilir

İnşaat sektörü, yoğun iş gücü kullanımı, yüzlerce çeşit mal ve hizmet  üretimiyle doğrudan ya da dolaylı bağlantılı olması dolayısıyla ekonominin önemli  yapı taşları arasında bulunurken, sektörün gelişimi altyapı projeleri vasıtasıyla  kalkınmanın da göstergelerinden sayılıyor.

Farklı alt sektörleri hızlıca harekete geçirebilme özelliğiyle ekonominin lokomotiflerinden olan inşaat sektörü, ulusal ve uluslararası alanda  önemli tecrübeye sahipken, geniş faaliyet alanıyla da toplumun her kesiminin ilgisini çekiyor.

Son beş yılda hain darbe girişimi, spekülatif döviz atakları ve yeni tip corona virüs (Kovid-19) salgınının ekonomiye olumsuz etkileri her alanda olduğu gibi inşaat sektörünü de olumsuz etkiledi.

Ocak-Temmuz 2016 döneminde ipotekli konut satışları geçen yılın aynı  dönemine kıyasla yüzde 15'e yakın düşüş gösterdi. 2016 yılında 7 ay üst üste  gerileyen ipotekli konut satışları, Ağustos 2016'da gerçekleşen faiz indirimleri  ve şirketlerin kampanyaları sayesinde 10 ay boyunca artış gösterdi. Faiz indirimi  öncesi aylık bazda yüzde 10-30 arasında düşen ipotekli konut satışları, faiz  indirimleri sonrası yüzde 15-70 arasında artış sergiledi.

İpotekli konut satışı Ocak-Temmuz 2016'da 224 bin 840 iken, faiz  indirimleri ve kampanyalar sayesinde 2017'nin aynı döneminde yüzde 26,3'lük  artışla 283 bin 950'ye yükseldi. 2016'da faiz indirimi öncesinde 150 milyar lira  seviyesinde olan konut kredi stoku, 1 yılın ardından 30 milyar lira artarak 180  milyar liranın üzerine çıktı.

FAİZ İNDİRİMİ VE VADE UZATIMI SATIŞLARA YANSIDI

2017 ve 2018'de  ABD-Çin arasında yaşanan ticaret savaşları,  İngiltere'nin Brexit süreci ve jeopolitik gelişmeler küresel risk iştahını  azaltırken, yurt içinde de ABD ile yaşanan siyasi gerilimler ve spekülatif döviz  atağı gibi nedenler ülke ekonomisini olumsuz etkiledi.

Türk lirasında yaşanan değer kaybı ve faiz oranlarındaki yükseliş, her  alanda olduğu gibi konut sektöründe de ciddi talep daralmasını ve inşaat  projelerinde yavaşlamayı beraberinde getirdi. Bu süreçte konut kredi faiz  oranları aylık yüzde 2'nin üzerini gördü. İpotekli konut satışlarında Eylül  2017'den itibaren başlayan gerileme, 9 ay boyunca devam etti. Bankacılık sektörü  konut kredi stoku 2017'de 200 milyar liranın üzerimi görse de, faizlerdeki  artışla birlikte kredi bakiyesi yaklaşık 1 yılda 20 milyar liranın üzerinde  azalarak 178,4 milyar liraya kadar geriledi.

Kamu bankaları, 2018'in mayıs ayında konut kredi faiz oranlarını yüzde  1'in altına çekmesiyle Haziran 2018'de ipotekli konut satışları geçen yılın aynı  dönemine göre yüzde 35 artış gösterdi. Ancak döviz kurlarındaki sert yükselişin  gecikmeli etkileri inşaat sektöründe de yaşandı.

İnşaat sektöründe ipotekli konut satışlarında 2018 yılının üçünü  çeyreğinden başlayan düşüş, 2019'un ağustos ayına kadar sürdü. Ekonomi  yönetiminin yeniden dengelenme stratejisi ve proaktif yaklaşımlarla ekonomide  olumlu gelişmeler görüldü.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) Temmuz 2019'da politika  faizini 425 baz puan düşürerek yüzde 19,75'e çekmesinin ardından, kamu bankaları  öncülüğünde konut kredi faiz oranlarının yüzde 1'in altına indirilmesi ve kredi  vadesini 15 yıla çıkarılması, inşaat sektörünü hareketlendirdi.

İpotekli konut satışı, Ağustos 2019'da bir önceki yılın aynı dönemine  kıyasla yüzde 168 artış gösterdi. Yılın geri kalan aylarında da aylık yüzde  ipotekli konut satışlarında sert yükselişler görüldü. Ağustos-Aralık 2018  döneminde 44 bin 610 adet ipotekli konut satışı yapılırken, hem faiz indirimleri  hem de vade uzamasıyla satışlar 2019'un aynı döneminde yüzde 430 artışla 236 bin  559'a ulaştı.

Faizlerdeki düşüşle birlikte vatandaşlar, ertelediklerini konut  taleplerini hızla hayata geçirdi. Böylece bankaların konut kredi stoku, 10 aylık  süreçte  30 milyar liranın üzerinde artarak 201,8 milyar liraya yükseldi.

TARİHİN EN DÜŞÜK KONUT KREDİ FAİZ ORANI GÖRÜLDÜ

Bu yıla gelindiğinde Çin'de ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkisi altına  alan yeni tip corona virüs (Kovid-19) salgını, küresel ekonomilerde ciddi  daralmaları beraberinde getirdi. Bu süreçte inşaat, eve kapanan tüketicilerin  azalan konut talebi, likidite yetersizliği, yeni projelerin iptali ya da  ertelenmesi ve şantiyelerin kapanması nedeniyle en çok sarsılan sektörlerden biri  oldu.

Tüm bu sebepler, yıla güçlü başlayan sektörün yeniden daralmasına yol  açtı. Türkiye'de ipotekli konut satışı bu yılın ocak, şubat ve mart aylarında  geçen yılın aynı dönemlerine göre sırasıyla yüzde 546, yüzde 392 ve yüzde 90  artış gösterdi. Kovid-19 salgınının etkilerinin hissedilmeye başladığı nisan  ayında ise ipotekli konut satışı 2019'un aynı ayına kıyasla yüzde 25 azaldı.

Kamu bankalarının normalleşme sürecine geçiş ve sosyal hayatın  canlanması için vatandaşların finansman ihtiyaçlarını uygun şartlarda  sağlayabilmesi amacıyla yeni kredi paketlerini haziran ayı başında devreye aldı.

Böylece konut kredi faizleri aylık yüzde 0,64 ile tarihin en düşük  seviyesine çekildi. Bu kararın ardından kamu katılım finans kurumları konut  finansman oranını yüzde 0,64'e indirirken, özel bankalar da konut kredilerini  düşürdü.

Kampanyanın ilk 2 gününde 15 binin üzerinde başvuru olurken, uzmanlar  mayıs ayında da daralmanın görülebileceğini, ancak ikinci yarıda ipotekli konut  satışlarında hızlı artışların yaşanabileceğini öngörüyor.Uzmanlar, Emlak  Konut GYO'nun kampanyası ve diğer gayrimenkul şirketlerinin de sürece destek  vermesiyle inşaat sektörünün salgının negatif izlerini rahatlıkla atacağını  tahmin ediyor.

Konut satışlarında ilk çeyrekte yaşanan hızlı yükselişlerin, yılın  üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde de görülebileceğini belirten uzmanlar, özellikle  faizlerdeki düşüşün ertelenmiş talebi canlandıracağını  tahmin  ediyor.Uzmanlar ayrıca, ipotekli konut satışlarında yılın ikinci yarısında  rekor seviyelerin tarihin en düşük faiz oranlarıyla birlikte yakalanabileceğini  dile getirdi.