Güncelleme : 20.01.2015 Cuma 14:28
Petrol fiyatlarındaki düşüş, ekonomik gelirlerinin büyük bölümü petrole dayanan Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi ülkelerde, atılması gereken adımlar konusunda tartışmalar yaşanmasına yol açıyor.
Kasım ayından bu yana varil fiyatı yaklaşık yüzde 60 düşen petrol, OPEC üyesi ülkelerin gelirlerinin azalmasına ve üye ülkeler arasında, petrol arzının azaltılıp azaltılmayacağı konusunda görüş ayrılığı yaşanmasına neden oluyor.
İran ve Venezuela gibi milli gelirleri petrol ihracatıyla doğrudan bağlantılı olan OPEC ülkeleri, petrol üretiminin kısılmasını istiyor. Suudi Arabistan, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri ise düşük üretim maliyetleri ve yüksek düzeydeki dolar rezervlerinin verdiği güvenle petrol fiyatlarındaki düşüşü OPEC dışındaki ülkelerin petrol üretimlerini artırıp piyasalarda yüksek arz oluşmasına bağlıyor ve petrol üretiminde kesintiye gidilmemesi gerektiğini savunuyor.
İranlı yetkililer, düşen petrol fiyatları karşısında OPEC'in arzı kısmama yönündeki kararını eleştirerek, bunun İran'ı köşeye sıkıştırmak için atılmış politik bir karar olduğunu ve ülkenin buna boyun eğmeyeceğini belirtiyor.
İan'ın resmi enerji haber ajansı SHANA'nın haberine göre, Ekonomi Bakanı Ali Tayyipniya, petrol fiyatlarının varil başına fiyatının 25 dolara düşmesi durumunda bile İran bütçesinin kontrol altında tutulabileceğini söyledi.
Petrolün varil başına 40 dolara düşmesi durumunda İran'ın gelirlerinin 25 milyar riyal kadar düşeceğine dikkati çeken Tayyipniya, ülkenin petro-dolara bağımlılığının azaltılması gerektiğini ifade etti.
İran Petrol Bakanı Bicen Zengene de petrol fiyatlarının düşmesinin hem ekonomik hem de siyasi bir konu olduğunu savunarak, "Sonuç olarak bazıları fiyatların yükselmesini istemiyor. OPEC ile görüşme halindeyiz. OPEC'in vereceği kararlar doğrultusunda biz de kendi politikamızı belirleyeceğiz. Ancak şimdilik üretim kapasitesini düşürme gibi bir kararımız yok" ifadelerini kullandı.
OPEC'in üretimi azaltmasına karşı çıkan Kuveyt Petrol Bakanı Ali Al Umeyr ise İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin, petrol fiyatlarının son 6 ayda yaşanan yüzde 60'a yakın düşüşüyle ilgili Suudi Arabistan ve Kuveyt'i eleştiren açıklamalarına cevap olarak, "Biz kimseye karşı kötü niyet beslemiyoruz. Kuveyt'in başkalarının petrol fiyatı savaşı diye gördüğünde yer alması mümkün değil ve OPEC'in üretimi azaltmama kararının doğru olduğunu düşünüyoruz. Eğer ki Kuveyt, üretimini azaltsaydı pazar payı diğer üreticilere gidecekti" değerlendirmesinde bulunmuştu.
Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali el-Naimi de petrolün varil fiyatının 20 dolara düşmesi halinde bile OPEC'in üretimi kısmayacağını bildirmişti.
OPEC, 27 Kasım 2014'te yaptığı olağan toplantısında, düşen petrol fiyatları karşısında üretimi kısmama kararı almış, haziran başındaki toplantısına kadar günlük 30 milyon varil üretim yapılacağını açıklamıştı.
Tartışmaya ABD'de katıldı
Son olarak OPEC dışındaki en önemli petrol üreticilerinden ABD ise piyasayı kendi dinamiklerine bırakarak petrol fiyatlarındaki düşüşe müdahale etmeyeceğini duyurmuştu.
ABD Dışişleri Bakanlığı Enerji Kaynakları Bürosu Özel Temsilcisi ve Uluslararası İlişkiler Koordinatörü Amos Hochstein, dün yaptığı açıklamada, küresel piyasanın arz-talep dengesine cevap vereceğini belirtmişti. Son zamanlarda yaşanan düşük petrol fiyatlarına rağmen Amerikan enerji piyasasının ne kadar dirençli olduğunun kanıtlandığını kaydeden Hochstein, düşük perol fiyatlarının yenilenebilir enerjiye olan eğilimi hem ABD'de hem de dünyada arttırdığını ifade etmişti.
Kazanç sağlayan ekonomiler
Öte yandan, Çin ve Türkiye gibi petrol ithal eden ülkeler ise düşük fiyatlar sayesinde kazançlı durumlarını sürdürüyor.
Dünyanın en büyük enerji tüketicisi olan Çin ise düşük petrol fiyatları sayesinde petrol ithalatı ve üretim maliyetlerini azalttı ve geçen yıl yaptığı petrol ithalatı maliyetini ise neredeyse yarıya düşürdü. Yaklaşık 4 trilyon dolar milli rezerve sahip Çin, rezervlerini daha verimli alanlara yatırabilmek ve üretim kapasitesini daha etkin kullanabilmek için önemli bir fırsat elde etmiş oldu.
Haziran ayında 115 dolar olan brent türü ham petrolün fiyatı geçen hafta 50 doların altına gerilemişti. Petrolün varil fiyatı 48 dolar seviyesinde işlem görüyor.