Güncelleme : 16.02.2016 Cuma 18:13
AYŞE EKİN GÜNDÜZ/UZMANPARA
Petrol fiyatları 128 dolardan 30 doların altına kadar çekilirken, söz konusu süreçte dik durmaya çalışan ülkeler yavaş yavaş yelkenleri suya indiriyor. Tehlike çanlarının şiddetlenmesiyle aralık ayına kadar 'Üretimi kısmayız' mesajı veren ülkeler bugün çözüm arayışında.
PETROLDE 'SÜRPRİZ' GELİŞME! DONDURUYORLAR...
Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali Naimi aralık ayında yaptığı açıklamada "Suudiler'in üretimi kesmeyi planladığına yönelik haberler asılsız" diyerek sert bir çıkış yaparken, Uluslararası Para Fonu (IMF) bu açıklamadan bir kaç gün sonra Suudi Arabistan’ı uyararak petrol gelirlerinin hızla düştüğü bir ortamda harcamalarını kısmaması halinde 5 yıl içerisinde iflas edebileceğini belirtmişti.
2016 yılı itibariyle Suudi Arabistan Petrol Bakanı Naimi, farklı çözüm yolları arayışlarında olduklarını defalarca tekrarlarken, flaş adım bugün geldi. Katar'ın başkenti Doha'da bir araya gelen Rusya, Suudi Arabistan, Venezuela ve Katar petrol bakanları, petrol piyasasında istikrarın sağlanması için üretimi Ocak ayı seviyesinde dondurmak için anlaşmaya vardılar. Diğer ülkelerin adım atıp atmayacağı merak konusu olmaya devam ederken, son yapılan araştırmalar 20 dolar seviyelerindeki fiyatlara dayanabilecek ülke sayısının oldukça az olduğunu gösteriyor. Yapılan son araştırmalara göre Kanada'nın 41, ABD'nin 36.20, Nijerya'nın 31.60, Çin'in 29.90, Meksika'nın 29.10, Rusya'nın 17.20, İran'ın 12.60, Birleşik Arap Emirlikleri'nin 12.30, Irak'ın 10.70, Suudi Arabistan'ın 9.90, Kuveyt’in ise 8.50 dolara kadar dayanabileceği öngörülüyor.
'DÜŞÜK PETROL FİYATLARI KÖŞEYE SIKIŞTIRDI'
Konuya ilişkin UZMANPARA'ya değerlendirmede bulunan Alan Yatırım Menkul Değerler Araştırma Uzmanı ve UZMANPARA yazarı Burçak Gezgin, petrolde bir süredir Rusya, Venezuela ve Suudi Arabistan’ın görüşebileceği haberlerinin yer aldığına dikkati çekerek "Baktığımızda bu üç ülkenin de gelirleri direk olarak petrol fiyatlarına bağlı olduğundan, düşük petrol fiyatları ekonomileri üzerinde bozulma yaratmaya devam ediyor. Bunun yanında Rusya’ya uygulanan ambargoların da devam ettiğini görüyoruz ki IMF’in son raporlarında Rusya’nın 2016 yılında da daralacağına işaret ettiğini görmüştük. Aynı şekilde Suudi Arabistan’da da ekonomik olarak görünüm kötüleşmişti ve bütçe sıkıntıları ön plana çıkmaktaydı. Sonuç olarak düşük petrol fiyatları bu ülkeleri köşeye sıkıştırmakta ve bugünkü toplantının da amacı bunu engellemekti" dedi.
ŞİMDİ GÖZLER İRAN'DA...
Bugün de bir anlaşmanın sağlandığını ve petrol üretiminin bir ay önceki seviyelerde sabit tutulacağını aktaran Gezgin, sözlerine şöyle devam etti:
"Ancak şuan için masada İran yok ve İran ile görüşmeler yarın yapılacak. Uzun bir aradan sonra tekrar piyasaya giren İran’ın açıkçası karara çok da sıcak bakmayacağını tahmin etmek zor değil. Bu nedenle bu kararın uygulanıp uygulanmayacağına yada prosedürde uygulanıyormuş gibi gözükeceğine dair de ciddi şüpheler olacaktır.
SUUDİLER'İN PLANI NE?
Diğer taraftan baktığımızda ise; petrol arzında bir ay önceki seviyelerinde zaten düşük olduğunu söyleyemeyiz. Piyasanın petrolde pozitif olması için arzın kısılması gerektiğini de fiyatlamalardan anlıyoruz. Tabii ki arzın belirli bir süre artmayacağı beklentisi oluşması fiyatın aşağı yönlü gitmesini engelleyebilir. Ancak talep tarafında toparlanma görülmediği sürece, Petrol’de yukarı yönlü hareketler, şuan ki arz seviyesi devam ettiği sürece tepki alımı olarak kalabilir. Özellikle önemli direnç konumunda bulunan bir 36 dolar seviyesi var ve bu seviyenin kırılması 45 seviyelerini gündeme getirebilir. Ancak şuan ki temel görünüm, küresel ekonomide bir iyileşme olmadıkça 36 dolar seviyesinin kırılmasının kolay olmadığını gösteriyor.
Açıkçası açıklamalara baktığımızda, şu an için toplantıdan sadece Suudi Arabistan istediğini almış gibi gözüküyor. Suudi Arabistan’ın diğer ülkelere göre daha az riskli olduğunu söyleyebiliriz. Zaten anlaşma sonrası ilk açıklama yapan Suudi Petrol Bakanı da buna işaret etti. Ortadoğu ve Asya pazarında Suudi Arabistan’ın sağladığı petrolde fiyat indirimlerini devam ettirdiğini de görmüştük. Suudi Arabistan kısmen bu seviyelerdeki petrol fiyatını sürdürebilecek ve diğer üretici ülkelerin önümüzdeki dönemde bu fiyatı sürdürememesinden nemalanacak diyebiliriz."
SENARYOLAR NELER?
Destek Menkul Değerler Araştırma Müdürü ve UZMANPARA yazarı Murat Tufan ise petrol fiyatlarının 2014 yılının ikinci yarısından itibaren arz fazlası nedeniyle yaklaşık yüzde 70’e yakın düşüş göstermesi sonrasında küçük petrol üreticisi ülkeler olan Venezüella, Katar ve Nijerya gibi ülkelerin bu durumundan olumsuz etkilenmeye başladığını belirtti.
Petrol gelirleri düşen ülkelerin çağırısı üzerine dünyanın en büyük iki petrol üretici olan Suudi Arabistan ve Rusya'nın yüksek arz fazlasını düşürebilmek için Katar’da toplantı gerçekleştirdiğini aktaran Tufan, toplantı sonucunda Venezüella, Rusya, Suudi Arabistan ve Katar petrol üretimini Ocak ayı seviyelerinde dondurma kararı aldığını hatırlatarak "Böylece bu ülkeler toplamda günlük olarak 24 milyon varilden fazla petrol üretimi gerçekleştiremeyecek. Ancak, başta İran olmak üzere diğer OPEC ülkeleri üretime devam edebilecektir. Bu durumu senaryo şeklinde değerlendirebiliriz.
Diğer OPEC ülkeleri petrol üretimini yükseltmemesi halinde petrol fiyatları 27-30 dolar aralığı dip seviyeler olarak kabul edebilir. Ancak, İran başta olmak üzere Irak, Kuveyt gibi ülkeler üretimlerini yükseltmeye devam ederse petrol fiyatlarının yeni bir dip seviye yapma ihtimali gündeme gelebilir. Böyle bir senaryoda da 25 – 22 dolar aralığı takip edilebilir. Önümüzdeki süreçte gözler İran’ın petrol üretiminde olacaktır" dedi.