Petroldeki düşüş pompaya aynı oranda yansımadı!

Ham petrol  fiyatlarındaki büyük düşüş, Türkiye'de benzinin pompa fiyatına ekimden bugüne  sadece 30 kuruşluk indirim olarak yansıdı.

Brent tipi petrolün hazirandan itibaren düşüşe geçerek kasımda son  dört yılın en düşük seviyesine ulaşması, akaryakıt tüketicilerini fiyatlara  yansıyacağı yönünde umutlandırdı. Fakat ham petrolde gerçekleşen fiyat düşüşü  pompa fiyatlarına aynı oranda yansımadı. Ham petrol fiyatlarında yaşanan düşüş,  kur farkı, rafinasyon maliyetleri, vergiler ve rafine petrol ürünlerinin kendine  has pazar dinamikleri gibi nedenlerle pompa fiyatlarını aynı oranda etkilemedi.

Haziran ayında varil başına yaklaşık 116 dolar seviyesinde olan brent  tipi ham petrolün fiyatı, geçen hafta 76,74 dolara kadar gerileyerek, yüzde 34'e  yakın bir azalma gösterdi.  Buna karşılık, Türkiye'deki 95 oktan kurşunsuz  benzinin litre fiyatı haziranda ortalama 5,09 TL'den 18 Kasım'daki son indirimle  4,60 TL'ye kadar gerileyerek yüzde 10 azaldı.

Dolara endeksli ham petrol fiyatlarındaki düşüşün tüketicinin  akaryakıt faturasını yansımasını engelleyen ana faktörlerden biri de dolar  kurunun haziranda 2,15 TL'den, kasım ayında 2,24 TL seviyelerine ulaşması oldu.  Dolar kurundaki bu artış, ham petrolün nominal fiyatının yükselmesine ve  dolayısıyla benzinin de satış fiyatının TL bazında artmasına neden oldu.

Dolar kurundaki artış göz önüne alındığında, bir litrelik brent  petrolün TL cinsinden fiyatı haziranda 1,45 TL'den kasımda 1,08 TL'ye gerileyerek  yüzde 10,5'lik bir düşüş kaydetti.

Ayrıca ham petrolü işleyerek benzin ve diğer akaryakıtlara dönüştüren  rafinasyon işlemlerinin benzine getirdiği maliyetlerle benzinin ham petrolden  bağımsız ticaretinin gerçekleştiği bir pazarın bulunması da benzindeki fiyat  dalgalanmalarının ham petrol ile doğrudan bağlantılı olmasının önündeki başka bir  engeli oluşturuyor.

Türkiye'de kaçak akaryakıtın satışının engellenmesine yönelik Enerji  Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) uyguladığı akaryakıta marker eklenmesi gibi  ek maliyetler de benzinin litre fiyatına 7 ila 8 kuruş civarında bir artış olarak  yansıyor.

EPDK'dan akaryakıt dağıtım şirketlerine uyarı

Pazartesi gece yarısından itibaren geçerli olan son 12 kuruşluk  indirim EPDK'nın akaryakıt dağıtım şirketlerine yönelik aynı gün yaptığı pahalı  satış fiyatları uyarısının ardından gelmişti.

EPDK, şirketlerin petrol piyasasındaki fiyatlandırma uygulamalarının  incelenmesi sonucunda yurt içi dağıtıcı ve bayi marjlarının kurul kararı  kriterlerine kıyasla yüksek seyrettiği tespitine yer verilerek, dağıtıcı ve bayi  marjlarının mevzuatta belirlenen kriterlere ivedilikle uygun hale getirilmesi  gerektiği belirtilmişti.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) 2014 Ekim ayı Tarife  Fiyatlandırma Raporuna göre 95 oktan kurşunsuz benzinin litre başına 2,91 TL'lik  toplam vergi payı, 4,81 TL'lik nihai satış fiyatının yaklaşık yüzde 60'ını  oluşturdu. Benzinin litre başına nihai fiyatının yüzde 60,50 kısmı vergi, yüzde  29,32'sini ürün maliyeti ve yüzde 10,18'lik kısmı da piyasada faaliyet gösteren  şirketlerin brüt kar marjı oluşturdu.

"Vergisiz fiyatlar göz önüne alındığında indirim yüzde 23,5  seviyelerinde"

Petrol Sanayi Derneği (PETDER) Genel Sekreteri Niyazi İlter, indirim  ve artış mukayeselerinin vergileri hariç tutularak yapılması gerektiğini,  Türkiye'deki vergi oranının maktu olduğunu hatırlattı.

Türkiye'de ürünün kabaca yüzde 60'ının vergi, yüzde 30'unun ürün  fiyatı, yüzde 10'unun da dağıtıcı ve bayii marjı olduğunu dile getiren İlter,  vergisiz fiyatlar üzerinden mukayese yapıldığında benzindeki düşüşün yüzde 23,5  olduğunu savundu.

İlter, denetim, gözetim, kaçakçılıkla mücadele, kredi kartı maliyeti  gibi toplam maliyetlerin de litre başına ortalama 7-10 kuruşu bulduğunu kaydetti.