Ülkeler iç talebi canlandırmaya odaklanacak

Yeni tip corona virüs (Kovid-19) salgını dünya ekonomisinde, finansal  piyasalarda ve küresel ticarette ezberleri bozarken, hükümetler ve merkez  bankaları trilyonlarca dolarlık destek paketleri ile ülke ekonomilerini eski günlerine döndürmek için yoğun çaba harcıyor.

Salgın sonrası süreçte küresel ticaretten piyasalara kadar hiçbir şeyin eskisi gibi olamayacağı yönünde görüşler artarken, global kaybın ancak  birkaç yıl sonra yerine koyulabileceği öngörülüyor.

Deniz Yatırım Strateji Bölüm Müdürü Orkun Gödek, video konferans  yöntemiyle ABD ile Çin arasındaki ticaretin geleceğine, ekonomik aktivite ve son  dönem gelişmelerine ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

ABD'nin Apple, Microsoft gibi büyük organizasyonlarının ülkeler  arasında kolay taşınacağını düşünmediğini ancak ülkelerin daha spesifik,  güvenlikleri için uygun gördükleri sektörlerin üretimini ülke içine taşıma gibi  bir çaba içerisinde olacaklarını değerlendiren Gödek, global ticaretin  bitmeyeceğini ancak hizmet ve turizm sektörü üzerinden ticareti kurgulayan  ülkelerin toparlanma hızında sorunlar yaşanabileceğini ifade etti.

Gödek, insanların salgın sürecinden çekinceyle çıkacağını ve eskisi  kadar mobil olunmayacağını dile getirdi.

Salgın öncesinde ülkelerin özellikle savunma sanayisinde millileştirme  adımları attığını hatırlatan Gödek, "Savunma sanayisinin yanına ilaç sektörü,  sağlık alanında kullanılan ekipman dahil edilecek ve bunların üretimi ülke içinde  yapılacak." dedi.

Gödek, dünyanın bu sürece hazırlıksız yakalandığını ve büyük görülen  birçok ülkenin başarısız olduğunu kaydetti.

5-10 yıl sonra ticaretle ilgili okuma yapan insanların,  araştırmacıların ya da öğrencilerin son 10 yılı ikiye bölerek anlatacağını  söyleyen Gödek, "İlki ABD Başkanı Donald Trump ile Çin arasındaki ticaret  gerginliği. Bu küresel ticarete büyük sekte vurdu. Dünya arz zincirinin  aksayabileceği fark edildi. Çin'in güvenlik açısından yeteri kadar güvenilir  olmadığı fark edildi. İkincisi de Kovid-19 salgını. Bu salgınla birlikte ülkeler  tüm sınırlarını kapatabileceğini hatırladı. Bunu sağlık kaygısıyla yaptılar.  Birçok mal gümrüklerde bekledi, bekliyor. Belki de son dönemde önemi artan demir  yolu taşımacılığını daha çok hatırlayacağız. Küresel ticareti, kovid öncesi ve  kovid sonrası diye okuyacağız. Tabii yanına ABD-Çin gerginliğini de koyarak."  değerlendirmesinde bulundu. 

"GLOBAL KAYBIN 1,5-2 YILDAN ÖNCE YERİNE KONMASI OLDUKÇA ZOR" 

Orkun Gödek, "ABD'nin ve Almanya'nın salgın nedeniyle Çin'den tazminat  talep etme girişimlerini ticaret savaşlarının farklı bir versiyonu olarak mı  okumalıyız?" sorusu üzerine, son iki yıllık sürecin kendisine dünya ekonomisine  dair konuşurken "olmaz" dememeyi öğrettiğini söyledi.

Bunun kısa vadede olmayacağını belirten Gödek, şunları kaydetti:

"Çünkü dünya ekonomisi çok ciddi bir resesyonun içinde. İçerisinde  bulunduğumuz sürecin ne kadar zayıf olduğunu bilmiyoruz, daha bunu ölçemedik.  Bunu ölçtükten sonra hangi hasarla ve ne kadar süre sonra bundan çıkacağımızı  anlayacağız. Sonrasında da kaybettiğimizi yerine koyacağız. Global kaybın 1,5-2  yıldan önce yerine konması oldukça zor. Kısa vadede bu kadar kırılgan bir ortam  varken, dünya ticaretinin ciddi bir savaşı daha kaldıracağını düşünmüyorum. Bu  çoğu yerde iflas anlamına gelir. Ama 2-3 yıl sonra kayıplar yerine konulduktan  sonra 'Olmaz diyebilir miyiz?', ikinci dönemine gideceğini düşündüğüm Başkan  Trump'la 'hayır' diyemem soruna."

"2020 İÇ TALEP AĞIRLIKLI GİDECEK"

Gödek, salgın sonrasında ülkelerin mecburiyetten dolayı iç talebe  yönelik üretim yapacağını belirtti. Arz zincirinde, teslimat sürelerinde sorunlar  yaşandığını vurgulayan Gödek, talep tarafında da ciddi gerilemelerin görüldüğünü  ifade etti.

Arz zinciri ve talep kaynaklı sorunlar sebebiyle ülkelerin hep iç  talebi artırmaya yönelik adımlar attığına dikkati çeken Gödek, "Dünyada 2.  çeyreğin sonundan itibaren canlandırma adımlarının iç talebi destekleyici olarak  hızlandırılacağını düşünüyorum. Şu an atılan adımlar kaybolan talebi yerine  koymaktan ziyade işsizliği engellemek ve şirketlerin yaşamasını sağlamak adına.  Bir sonraki adımda birçok ülkede iç talebi canlandırmak için vergi indirimleri  göreceğiz. Bu da 2020'nin iç talep ağırlıklı gideceğini düşündürüyor. 4. çeyrekle  birlikte tabii ki ihracata dönülecek. Ama bildiğimiz alışageldiğimiz seviyede  olması biraz zaman alacak." şeklinde konuştu.

"BANKALARIMIZ DIŞARIDA SAYGIN"

Orkun Gödek, "Türkiye'yi bu süreçte nerede konumlandırırsınız, sürece  hazırlıklı mı yakalandık?" sorusu üzerine, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Döviz borcu, dövize ihtiyaç üzerinden baktığımızda  gereksinim olduğu  aşikar. Kamuoyunda swap ve repo kavramların tartışılması buradan doğuyor. Özel  sektörün ödemek zorunda olduğu döviz borcunun ağırlıklı olarak bankalar üzerinden  döndürüldüğünü görüyoruz. Banklar da yüzde 70-80 oranıyla borçlarını  çeviriyorlar. Bankalarımız dışarıda saygın. Çok ciddi ortakları var. Dünyada  dolara olan talep dış borçlanmalarda bir miktar maliyet artışına gidecek. Biz  geçen yıl daha düşük bir büyüme sergiledik. Bu da hem döviz borcuna gitmemizi  engelledi hem de cari dengede fazla verdik. Bu sürece daha az bütçe açığı ile  girebilseydik daha fazla manevra alanımız olabilirdi. Şu anda tüm dünyada  genişleyici maliye politika adımları atılıyor. Bu nedenle gevşemeye giden  ülkelerin göze battığı bir dönem değil."