ABD Maliye Bakanlığı, Çin`in dolar/yuan paritesinin 7 seviyesini geçmesine izin vermesinin ardından Çin`i resmen "kur manipülatörü" ilan etmesiyle ticaret savaşında yeni bir safhaya geçildi.
Geçen yılın mart ayında ABD ile Çin arasında başlayan ticaret  savaşlarında hareketli ve risk algısını artıran dönemler yaşanıyor. Perşembe günü ABD Başkanı Donald Trump, Çin'den ithal edilen 300  milyar dolarlık ürüne yüzde 10 gümrük vergisi koyduğunu duyurdu.

Çin, Trump'ın bu kararına 2008 finansal krizinden bu yana 7  seviyesinin altında gezinen dolar/yuan paritesinin 7'nin üzerine çıkartarak cevap verdi.

ABD Maliye Bakanlığı, bunun üzerine Çin'i "kur manipülatörü" olarak  ilan ederken, ABD Maliye Bakanı Steven Munchin'in de Uluslararası Para Fonu'na  (IMF) Çin'in yuana son müdahaleleriyle parasını devalüe ettiği ve haksız rekabete  yol açtığı gerekçesiyle başvuru yapacağı bildirildi.

Çin Merkez Bankasınca (PBoC) yapılan "PBoC, kur seviyesini stabilize  etmek için gerekli tecrübe ve güce sahiptir. Gerektiği takdirde döviz piyasasına  hedefler doğrultusunda müdahalede bulunabilir." açıklamasına da atıfta bulunan  ABD Maliye Bakanlığı, bu açıklamanın Çin'in kur manipülasyonunda deneyimli olduğu  ve bunun sürekli yapılan bir işlem anlamına geldiğini vurguladı.

Öte yandan Çin ise bu hamleye ABD'den tarım ürünü alımını durdurduğunu  açıklayarak karşılık verdi.

IMF'in bu gelişmeler sonrasında neler yapabileceği ise merak edilen  bir başka konu. Fon, geçen ay yayımladığı bir raporda "Çin parası olması gereken  seviyelerde, hatta biraz daha değerli" değerlendirmesine yer vermişti.  Analistler, ABD'nin IMF'i araya sokarak alınan kararı meşrulaştırmak istediğini,  konuya ilişkin bekle ve gör tavrının alınacak en iyi tutum olacağını ifade etti.

ABD, 1980'lerde Tayvan ve Japonya'yı kurda oynama yaptıkları  gerekçesiyle "kur manipülatörü" olarak ilan etmişti. 1992'de Çin'i kur  manipülatörü ilan eden ABD, bu kararı 1994'e kadar yürürlükte tutmuştu. ABD, bu  tarihten itibaren bazı ülkeleri gözleme alsa da, kur manipülatörü ilan etmemişti.

ABD, KUR MANİPÜLASYONUNA DAİR KRİTERLERİ MAYISTA DEĞİŞTİRDİ

ABD Maliye Bakanlığı mayısta açıkladığı ABD'nin Büyük Ticaret  Ortaklarının Makroekonomi ve Döviz Politikaları adlı raporda bir ülkenin kur  manipülatörü sayılması için gerekli şartları değiştirdiğini açıklamıştı.

Rapora göre bir ülkenin ABD'nin büyük ticaret ortağı sayılması için  ABD'ye ihracatının ve ABD'den ithalatının toplamda 40 milyar doları geçmesi  gerekiyor. Bu kıstas daha önce en büyük on iki ticaret ortağı şeklindeyken  böylece 21'e çıkmış oldu.

Bir ülkenin kur manipülasyonu yapıp yapmadığına dair ise 3 kriter  bulunuyor. Bu 3 kriterden herhangi birinin aşılması durumunda ABD Maliye  Bakanlığı o ülkeyi konuya ilişkin gözlem altına alabileceği belirtiliyor.

Yayımlanan kuralların ilkine göre, ABD ile ticaretinde 20 milyar  dolardan fazla dış ticaret fazlası veren her ülke ABD tarafından kur manipülatörü  sıfatıyla gözetim altına alınabiliyor. Cari fazlası, gayrisafi yurt içi  hasılasının (GSYH) yüzde 2'sinden fazla olan ülkelerde kur manipülatörü sınıfına  girme riskini barındırıyor. Öte yandan GSYH'sinin yüzde 2'sinden fazla döviz  alımı yapan veya son 6 ayda sürekli döviz alımı yapan ülkelerde yine yeni  yayımlanan bildirgeye göre kur manipülatörü sayılabiliyor.

Mayıs ayında raporda belirtilen kıstasları geçtiği için gözleme alınan  hiçbir ülke kur manipülatörü olarak tanımlanmamıştı.

Raporda gözlemlenen 8 ekonomi haricinde Çin farklı bir başlık altında  ele alınıyor. 2018'de Çin'in ABD'ye 419 milyar dolar mal ticareti fazlası verdiği  belirtilirken, bu dönem boyunca yuanın dolar karşısında yüzde 5,4'lük bir değer  kaybına uğradığı vurgulanıyor.

Ayrıca Çin'in piyasa işlemlerindeki şeffaflığın artırılması gerektiği  ve Çin'in G20 zirvesinde kabul edilen rekabet amaçlı devalüasyondan vazgeçmesinin  beklendiği ifade ediliyor.

DIŞ TİCARET ÇİN LEHİNE SEYREDİYOR

ABD Nüfus Bürosu ve Dış Ticaret Temsilciliği Ofisi'nden derlenen  bilgilere göre, ABD'nin dış ticaret hacmi 2018'de 5,6 trilyon dolar olurken, bu  dönemde en büyük ticari partneri olan Çin ile yaptığı mal ticareti de 659,8  milyar dolara yükseldi.

Söz konusu dönemde ABD, Çin'e 120,3 milyar dolarlık mal ihracatı  yaptı. Çin'in ABD'ye ihracatı ise 539,5 milyar oldu. Çin, ABD'nin toplam  ticaretinde yaklaşık yüzde 12'lik paya sahip olurken, ABD ise dış ticaret  açığının 3'te 2'sini bu ülkeye karşı veriyor.

Çin, ABD ile ticaretinde oldukça yüksek cari fazla vermeye devam  ediyor. Yılın ilk yarısında iki ülke arasındaki mal ticareti Çin lehine 167  milyar dolar civarında seyrederken, bu durum Çin'in kur manipülatörü olarak  gözlem altına alınması için şartı da sağlamış oluyor.

2005 sonrası dönemde cari fazlasının milli gelire oranı yüzde 10'a  kadar ulaşan Çin, son dönemde bu büyüklükte cari fazla veremiyor. Çin'in cari  fazlasının GSYH'ya oranı 2018'de yüzde 0,4 düzeyinde gerçekleşti.

PBoC'nin tuttuğu rezervlere bakıldığında ise son altı ayda rezervleri  3 trilyon 87 milyar dolardan 3 trilyon 119 milyar dolara çıkarak 32 milyar dolar  artış göstermiş bulunuyor. 13 trilyon dolarlık Çin ekonomisi bu kıstasa göre de  kur manipülatörü sayılamazken, yapılan rezerv birikimi de son altı ayda  süreklilik göstermiyor.

Dolayısıyla Çin, ABD'nin koymuş olduğu üç kriterden sadece birini  tuttururken, buna rağmen ABD yaptırımlarıyla karşı karşıya kalabilir.

ZAYIF YUAN ÇİN'E ZARAR VEREBİLİR

Analistler, zayıf yuanın Çin'in ihracat sektörüne yardımcı olacağını  ifade ederken, diğer sektörlerin bu durumdan olumsuz etkilenebileceğini ifade  etti.

Zayıf yuanın uzun dönemde tüketici güvenini olumsuz etkileyebileceğini  kaydeden analistler, ayrıca sermaye çıkışlarını da hızlandırma tehlikesini içinde  barındırdığını kaydetti.

Analistler, dolar bazlı borçlanan özel sektör içinde sıkıntılı bir  durum oluşturması ihtimali olan bu durum karşısında Çin yuanının daha fazla  zayıflamasına izin vermeyeceğini düşünüklerini belirtti.

Çin'in aleyhine olan bir diğer durumun da iki ülke arasındaki 400  milyar dolar civarı dış ticaret açığı olduğuna dikkati çeken analistler, Çin'in  giderek yavaşlayan ekonomisi göz önüne alındığında Çin'in ABD'ye uygulayacağı  tarifelerin küçük kalacağını ifade etti.

TRUMP GERİ ADIM ATACAK GİBİ DURMUYOR

ABD Başkanı Trump, geçen günlerde yaptığı açıklamada Çin konusunda  geri adım atmayacağını göstererek, "Çin bizimle ticaret yapmak istemiyorsa benim  açımdan sorun yok. Tasarruf etmiş oluruz." ifadelerini kullanmıştı.

Analistler, ABD'den tarım ürünü alımını durduğunu açıklayan Çin'in, bu  adımla Trump'ın yüksek oranda oy aldığı nüfus bölümünü hedef aldığını kaydetti.

Çin'e verilen dış ticaret açığıyla Çin'i inşa ettiklerini belirten  Trump, bu konuda ABD'li şirketlere dahi yumuşaklık göstermeyeceğini göstermişti.

Trump, sosyal medya platformu Twitter üzerinde yaptığı bir açıklamada  da ABD'li teknoloji şirketi Apple'ın tarifelerden ayrı tutulamayacağını belirterek, "Apple'a muafiyet vermeyeceğim. Gelin ABD'de üretin. Gümrük vergisi  yok." değerlendirmesini yapmıştı.