Güncelleme : 12.11.2016 Cuma 12:20
Bir önceki yılın Eylül ayında 167 milyon ABD doları fazla veren cari işlemler hesabı, bu yılın aynı ayında 1 milyar 684 milyon ABD doları açık vererek beklentilerin altında kaldı.
Peki cari açığın beklentilerin altında kalmasının nedeni neydi? Bundan sonraki dönemlerde cari açık verisinde neler olacak?
Paranın Uzmanları veriyi UZMANPARA için değerlendirdi:
DESTEK MENKUL DEĞERLER ARAŞTIRMA MÜDÜRÜ ve UZMANPARA YAZARI MURAT TUFAN, KONUYA İLİŞKİN UZMANPARA'YA ŞUNLARI SÖYLEDİ:
"Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından açıklanan Eylül ayı cari denge verisinde 1.684 milyon ABD doları açık verdi ve 12 aylık cari işlemler açığı 32 milyar 412 milyon dolar oldu. Bir önceki ay açıklanan Ağustos ayı cari açığın ise 1.78 dolardan, 1.53 dolara revize edildiğini görüyoruz. Genel olarak Cari dengenin beklentilerin altında açıklandığını ve Cari dengede bir iyileşme olduğunu söyleyebiliriz.
Net hata noksan kalemi ise 36 milyon TL fazla vererek kaynağı belirli olmayan sınırlı bir para girişi olduğunu görüyoruz. Dış ticaret açığı 3.235 milyar dolara gerileyerek Mayıs ayından bu yana en düşük açığa işaret etti. Ancak geçtiğimiz yılın aynı ayına göre artış kaydetmesi, hizmetler dengesi fazlasının azalması ve birincil gelir dengesi açığının artışı, Cari açığın ana sebepleri olarak sıralandı.
İthalatın azalması ise Cari dengenin beklentinin altında kalmasında etkili oldu. 2015 yılındaki petroldeki düşüş ve turizm gelirlerindeki azalma Cari dengenin yönü açısından yılın geri kalanında yine belirleyici olacaktır. Ancak yeni ABD başkanı Trump’ın dış ticaret politikalarıyla ilgili söylemleri de ön plana çıkabilir. Daha önceki söylemlerinde belli başlı ülkelere ambargo yapacağı vurgu önemliydi.
Trump’ın bazı gelişen ülkelere uygulamak istediği ambargonun gerçekleşme olasılığı yakından izleniyor. Bu etkiyle ABD’ye yapılan ihracatta olası bir azalma, önümüzdeki dönemde Cari açık üzerinde bir baskı yaratabilir. "
KAPİTALFX ARAŞTIRMA UZMANI VE UZMANPARA YAZARI ENVER ERKAN, KONUYA DAİR UZMANPARA'YA ŞUNLARI SÖYLEDİ:
Cari açık: Sermaye hareketlerindeki hassas denge finans hesabının işini zorlaştıracaktır...
"Türkiye’de Eylül ayında cari açık 1,68 milyar USD olarak gerçekleşirken, Ocak – Eylül dönemi cari açığı ise 24,79 milyar USD oldu. Piyasa beklentisi Eylül’de cari açığın 1,95 milyar USD olarak gerçekleşmesi yönündeydi. Yılın son bölümüne yaklaşılırken, dış ticaret açığının geçen yılın aynı 9 aylık dönemine göre azalma eğilimine devam ettiğini, buna karşılık hizmetler dengesinde geçen yıla göre olan bozulma yıllıklandırılmış bazda cari açığın da yükselmesine neden olmuştur.
Eylül 2015 – Eylül 2016 kıyaslaması yaptığımızda da, geçen yıl aylık bazda 156 milyon USD fazla veren cari açığın bu yıl yeniden 1,68 milyar USD açık verdiğini görmekteyiz. Aylık bazda iki yılın aynı dönemi arasındaki değişim de aylık dış ticaret açığının Eylül 2015’e göre artmış olmasıdır. Hatırlandığı gibi, geçen yılın bu dönemleri düşük enerji fiyatlarının ithalat faturasına yansımasının en belirgin görüldüğü döneme tekabül etmekteydi. Bu yıl ise baz etkisi negatif yönde işlemiş ve cari açığın yükselmesine neden olmuştur.
Grafik 1: Türkiye portföy yatırımları, doğrudan yatırımlar ve diğer yatırımlar (Kaynak: TCMB, Bloomberg, KapitalFX Araştırma)
Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişleri anlayabilmek için ise; finans hesabındaki net yükümlülük oluşumu ve net varlık edinimi kalemleri arasındaki farkı almak gereklidir. Bu kapsamda değerlendirdiğimiz zaman; Ocak - Eylül döneminde net yükümlülük artışının, yani doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişin ise; net doğrudan yatırım girişi 2015 için 9,85 milyar USD iken 2016’da neredeyse yarı yarıya azalarak 4,91 milyar USD seviyelerine geldiği görülmektedir. Bu da finansman kalemlerinde, cari açık finansmanının niteliğini bozmaktadır.
Net hata ve noksan girişi de Ocak – Eylül döneminde, geçen yılın 9 aylık dönemine göre daha aşağılarda. Sermaye hareketleri hassas bir dengede, özellikle Trump’ın ABD Başkanı seçilmesinden sonra izleyeceği politikalar çerçevesinde daha karmaşık dinamikler ortaya çıkacaktır. Özellikle gelişmiş ülke faizlerinin yükselmesinin gelişmekte olan piyasaları gözden düşürme ihtimalini hesaba kattığımızda, sermaye akımında bir yavaşlama söz konusu olacaktır ve cari açığın finansmanı zorlaşacaktır.
2016 cari açık beklentimiz 35 milyar USD’dir. Cari açığın milli gelire oranını ise %4,6 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz."
Grafik 2: Türkiye yıllıklandırılmış bazda ödemeler dengesi (Kaynak: TCMB, Bloomberg, KapitalFX Araştırma)