Küresel çapta jeopolitik risklerdeki artış, ticaret savaşı ve Avrupa kaynaklı siyasi belirsizlikler sonucu değişen risk algısı karşısında, aralarında ABD Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası`nın da bulunduğu 47 merkez bankası faiz indirdi.
Yılbaşından bu yana birçok zorluğun deneyimlendiği küresel piyasalarda ticaret savaşları endişeleri, Brexit belirsizliği, İtalya'daki siyasi gelişmeler, İran ve Suriye kaynaklı jeopolitik riskler karşısında risk algısında ciddi bozulma yaşandı.

Bu dönemde merkez bankaları da, 2008 küresel ekonomik kriz sonrası  uyguladığı alışılmadık para politikalarına geriye dönüş olarak  nitelendirilebilecek adımlar atmak zorunda kaldı.

Geçen yıl ABD'de iş gücü piyasası ve büyümedeki olumlu görünümün yanı  sıra enflasyonun Fed'in hedefi olan yüzde 2 civarında seyretmesi, piyasalarda  bankanın 2019 ve 2020'de faiz artırımlarına devam edeceği beklentilerini  güçlendirmişti.

Her ne kadar ECB'nin varlık alım programını 2018 sonu itibarıyla  sonlandırması hedeflense de, İtalya'nın kamu borç stokundaki artış, Brexit  kaynaklı siyasi belirsizlik, AB'de büyüme ve enflasyon görünümündeki bozulma gibi  gelişmeler, bankanın bu amaca ulaşmasını engelledi.

Gelinen noktada, geçen yıl gelişmekte olan ülkelere yönelik azalan  risk iştahının 2019'da küresel çapta yaygınlaştığı ve portföy çıkışlarının  derinleştiği görülürken, güvenli liman olarak nitelendirilen varlıklara ve tahvil  piyasasına yönelim arttı.

Bu durum karşısında Fed ve ECB gibi önde gelen merkez bankaları da  genişlemeci politikalara ihtiyaç duyulduğunu dillendirerek, küresel ekonominin  ihtiyaç duyduğu teşvikleri karşılamak amacıyla genişlemeci para politikalarına  geri döndü. Gelişmekte olan ülkeler de özellikle temmuz itibarıyla faizlerde  indirime giderek büyük merkez bankalarının yolunda ilerledi.

Böylece yıl başından bu yana aralarında Türkiye Cumhuriyet Merkez  Bankasının (TCMB) da bulunduğu 47 merkez bankası faizleri düşürdü.

FED SİNYALİ VERDİ, ECB TAKİP ETTİ

Bu yıla 3 faiz artırımı beklentisiyle başlayan Fed, gerek ABD Başkanı  Donald Trump'ın ticaret politikaları, gerek küresel ekonomideki yavaşlama gerekse  de jeopolitik risklerdeki artış sonrası yılın ikinci yarısı itibarıyla faiz  indirimi sinyali verdi.

Temmuz ayında ise beklentiler doğrultusunda karar alan ve faizleri  yüzde 2,00-2,25 bandına çeken Fed, faizleri yaklaşık 11 yılın ardından ilk kez  indirmiş oldu. Fed'in eylül ayında faiz indirimine gideceği beklentisi ise  piyasalarda tamamen fiyatlanmış durumda.

ECB de dün piyasa beklentileri doğrultusunda mevduat faiz oranlarını  10 baz puan indirerek yüzde eksi 0,50'ye çekerken, 1 Kasım itibarıyla aylık 20  milyar avroluk varlık alım programına tekrar başlanacağını duyurdu.

TCMB tarafında ise yıla yüzde 24 seviyelerindeki politika faizi ile  başlanmasına karşın, temmuzda 425 ve eylülde 325 baz puanlık indirime gidildi.  Böylece politika faizinde toplamda 750 baz puanlık indirim yapan TCMB, en çok  faiz indiren merkez bankası oldu.

MAYIS SONRASI FAİZ İNDİRİMLERİ HIZLANDI

Ocak ayında Angola, Gana, Ermenistan, Gürcistan ve Malavi olmak üzere  5 ülkenin merkez bankası faiz indirdi. Şubatta Azerbaycan, Hindistan, Mısır,  Jamaika, Paraguay ve Kırgızistan'da da merkez bankaları faiz indirim yoluna  giderken, mart ayına gelindiğinde bu ülkelere Gürcistan ve Nijerya da dahil oldu.

Nisan ayında nispeten sakin geçen piyasalarda Ukrayna da faizlerde  0,50 baz puanlık indirime gitti.

Fed'in faiz indirim sinyali verdiği mayıs ayı, merkez bankaları  kararları açısından yoğun geçen bir dönem oldu. Ruanda'dan Yeni Zelanda'ya, Filipinler'den İzlanda'ya ve Sri Lanka'dan Tacikistan'a kadar birçok ülkenin  politika faizini düşürdüğü mayıs ayında toplam 11 ülke indirim yönünde aksiyon aldı.

Haziran ayı özellikle Hindistan, Şili, Rusya gibi gelişmekte olan ülke  merkez bankalarının faiz indiriminin koşulduğu bir dönem olurken, temmuzda toplam  16 ülke faizi düşürdü. Fed başta olmak üzere Türkiye, Brezilya, Rusya, Güney  Afrika bu dönemde faiz indiren ülkeler arasında yer aldı.

Ağustos ayında da 21 ülke faiz indirirken, eylül ayının 13'ü  itibarıyla ECB ve TCMB dahil 6 merkez bankasında faiz indirim aksiyonu alındı.

Alınan aksiyonlara bakıldığında, Azerbaycan'ın yıl başından bu yana 5  kez faiz indirimine giderek bu yola en fazla başvuran ülke olduğu görüldü. Kademeli indirim yoluna giden Azerbaycan Merkez Bankası'nın toplamda aldığı  aksiyonların düzeyi ise 150 baz puanda kaldı.