WTI, Brenti geçti! Yarışı kim kazanacak?

Son dönemlerin gözde enstrumanları petrol fiyatları üzerindeki volatilite tüm zamanların en yüksek seviyelerinde. Pazar payı temalı karşımıza çıkarılan filmin devamında, OPEC başrolde, ABD yardımcı oyuncu. Artık ABD de başrol olarak oynamak istiyor ki, siyasi temelli oluşan petrol ihraç yasağını ortadan kaldırdı ve artık WTI (West Texas Intermediate) ham petrolü de eski günlerdeki gibi, Brent’in fiyatını aştı. Saat 17:10 itibariyle WTI 37 dolardan işlem görürken, Brent 36.90 seviyesinde bulunuyor. Ancak bu görüntü devam eder mi? İlerleyen dönemlerde senaryolar ne yönde gelişecek irdelemekte fayda var.

PETROL AMBARGOSU NEYDİ?

ABD’li petrol üreticilerine olan ambargonun temeli 1971 yıllarına dayanıyor. Arap ülkelerinin uyguladığı petrol ambargosunun sonrası, ABD’nin bu karara karşı almış olduğunu misilleme kararının etkileri, seçim dönemde daha çok konuşulmaya başlanırken, ani bir kararla yaklaşık 50 senelik dönem boyunca uygulanan kararın ortadan kaldırıldığını görüyoruz. 1970’li yıllardan gelen petrol krizinin ana sebebi ise, Yom Kippur Savaşı ( Arap-İsrail Savaşı)’nda ABD’nin İsrail’e yardım ettiğine dair düşüncedir. Arap ülkeleri bu doğrultuda, ABD’ye karşı ambargo kararı almış ve sanayisi petrole bağlı olan müşteri konumundaki ABD’de bu konuda derin yaptırımlara maruz durumdaydı. Bugüne benzer ortamda, arz fazlası artarken, talep konusunda sınırlı olan durumda petrol fiyatlarında aşırı yükselişler söz konusu olmuştu.

WTI’NIN FİYATININ YÜKSEK OLMASI ASLINDA DAHA NORMALDİR!

Son dönemdeki fiyat farklarına karşı, WTI fiyatı aslında, Brent fiyatından daha primlidir. Bunun ana sebebi ise, çıkarım ve kalite farkına dayanmaktadır. Ancak bu aradaki farklar dönem dönem farklılık gösterse de, Brent fiyatında olması gerekenden daha yüksek bir fiyatlama söz konusu olmuştur. Özellikle, 2011 yıllarında ABD’nin ham petrol depolama bölgesi olan Oklahoma’daki biriken stokların etkisiyle WTI elde kalan arz fazlasıyla  fiyatlar çok ciddi değer kayıplarına uğramıştı. Kıyı bölgelerine ulaştırılamayan WTI stokları elde kalınca, Brent’in ezici üstünlüğü söz konusu oldu. Ara ara bu tür olayların etkisi iki petrol fiyatında etkili olmaya devam etmektedir.

Diğer yandan, normal koşullarda daha kaliteli ve yumuşak bir petrol türü olan Texas petrolünün fiyatı ve çıkarım maliyetleri oldukça yüksektir. Brent ve WTI’ın kalite farkı ise, rafine farkına dayanmaktadır. Aralarındaki kükürt farkı kaliteyi ortaya koyar. Daha kükürtlü olan petrol daha kaliteli sayılsa da, rafine imkanı daha zordur ve daha düşük fiyatlardan satılır. Daha kolay rafine edilebilen ve sülfür oranı daha düşük olan WTI’ın dizel ve benzine dönüştürülmesi daha kolaydır ve talebi daha fazladır. Böylelikle fiyatının yüksek olması daha olasıdır.

Şunu da eklemekte fayda var. Önemli konu petrolün çıkarım maliyetleridir. Özellikle Arap ülkelerinin bu konudaki avantajı oldukça yüksektir. Maliyetler konusunda Irak en en avantajlısıdır, çünkü ülkenin rezervleri yüzeyden 600 metre uzaklıktadır ve haliyle petrolü çıkarması daha kolaydır. Umman Petrolü diye geçen ve Brent-WTI’ın en büyük rakibi olan bu petrolün kalitesi düşük olsa da, kolay ulaşılabilen bir petrol türüdür.  Çıkarım maliyetleri ABD’de ortalama 36.50 Dolar civarıyken, Arabistan’da bu, varil başına 9.90, Irak’da 10.70, İran’da 12.60, Kuveyt’te 8.50 Dolar’dır.
WTI’ın daha pahalı olması gerekirken, Brent’in son dönemde ezici bir üstünlük sağlamıştır. Özellikle Ortadoğu’da yaşanan kargaşa döneminde, Avrupa’ya daha yakın olan bu süreç ve yaşanan taşıma sıkıntıları, Brent’in fiyatının aşırı derecede şişmesine neden olmuştur.

PAZAR-PAYI ve AŞIRI REKABET FİYATLARI DÜŞÜRDÜ! DEVAMI GELİR Mİ?

Pazar payını petrol arzını kısmayarak korumaya çalışan ve piyasayı domine eden OPEC’in kararının siyasi olduğu aşikar. Aynı şekilde, ABD’nin ihraç yasağını kaldırması da, artan rekabet ortamına katılma nedeniyle yapılmıştır. OPEC’in petrol stratejisine gölge düşürmek isteyen ve tek hakim sen değilsin diyen ABD’nin aldığı kararın etkisi uzun vadede petrol fiyatlarının daha da düşmesine neden olacaktır.

UZUN VADEDE FİYATLAR DAHA DA DÜŞEBİLİR ANCAK...

Ancak kısa vadeli, WTI fiyatrının yükselmesinin ana sebebi, Asya tarafından petrol talebinin artacağı düşüncesidir. Bundan önce sadece Arap ülkelerinden petrol tedarik edebilen, Asya ülkelerinin, artık ABD’den de ithal edebileceği algısı, talep konusunda bir artışa neden olabileceği düşüncesini kısa vadede ortaya çıkarmıştır. Böylelikle ABD petrolü WTI’ı, OPEC arz kararı gölgesinden bir miktar sıyırmıştır. Ancak her ne olursa olsun, İhracın dengeli bir şekilde yapılmaması durumunda, üretim ve stoklar daha da şişebilir ve petrol fiyatları orta uzun vadede baskı altında kalmaya devam edebilir. Kısa vadede önemli olan gelişme, ABD’de sürekli şişen ham petrol stoklarının eriyebileceği düşüncesidir.

Özellikle Asya ülkeleri konusundaki rekabet daha da artacaktır. OPEC ülkelerinden sürekli Asya bölgesine ihraç edilen petrol fiyatlarında indirime gidildiğine dair haberler söz konusu. Suudi Arabistan, Kuveyt, İran ve Irak’ın sürekli petrol fiyatlarında indirime gittiğini görmekteyiz. Özellikle Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore’nin ciddi petrol ithalatçısı konumunda. Bu şekilde uygulanan fiyat promosyonları ve Çin ekonomisinde yaşanacak toparlanmalarla talebin biraz daha artması daha da uzun vadeli ara düzeltmelerin gelmesine neden olabilecek önemli bir ayrıntıdır. 

DÜNYA BORSALARINDA FİYATLAR, FUTURE KONTRATLARIN KARARA TEPKİSİ ve HEDGE FONLAR

Karar sonrası Şubat Vadeli, WTI fiyatı NYMEX’de karar sonrası 40 Cent’ten fazla yükseliş gösterdi. Londra’da ICE Future piyasasında Brent varil  başına 41 Cent yükseliş görüldü. ABD petrol fonu opsiyonlarını kullanarak fiyat dalgalanmalarını hesaplayan CBOE petrol oynaklık endeksinde, durum 49 seviyelerinde, eski volatilite yükseliğinden de uzak. Ayrıca ham petrol hedge fonlarında kar alma amacıyla hedge fonlarda uzun pozisyonların kapatılmaya devam ettiğini görüyoruz. Geçtiğimiz haftalarda Brent ve WTI’da açılan kısa pozisyon miktarının 325 milyon varile ulaştığını görmekteydik.





WTI vadelilerde fiyatlardaki yükseliş bir miktar daha devam ederse, alt düşüş kanalındaki üst bant 37.30 seviyelerine kadar devam edebilir. Ancak görüntü hala teknik de olarak, temel de olarak negatif fiyatlamanın devam edeceğini gösteriyor. Trendin çıkışındaki FİBO geri dönüş seviyelerinde 38.50 ve 40.90 şuan ki konjonktürde oldukça zor görülse de, kanal dışı orta-uzun vadeli hedeflerdir. Satıcılı seyrin devamında, 35.00 dolar oldukça kritik olacaktır ve en yakın dip seviye olarak takip etmekte fayda vardır. Aylık periyotta 2009 senesindeki dip seviyesi 33 Dolar’dır.

Gökhan Özkan/ www.isikfx.com/ 
IşıkFX Araştırma Uzmanı